Productie – Koffie

de koffieplant

De Arabica koffieplant groeit op hoger gelegen gebieden, in landen rond de evenaar zoals Brazilië, Guatemala en Indonesië, bij een temperatuur van 20-24°C en een jaarlijkse regenval van 150-200cm.

De koffieplant houdt veel van balans. Het heeft zonlicht nodig maar ook weer niet teveel. Daarom is het soms nodig de koffieplanten met “schaduwbomen” te beschermen tegen teveel zon.

De koffieplanten worden gesnoeid tot een hoogte van 1,5-3,5m hoogte en bloeien pas na 4 à 5 jaar. De koffieplant blijft ongeveer 15 tot 25 jaar vruchten afgeven.

De koffieplant bloeit 1 tot 4 keer per jaar. De kleine witte bloemen hebben een jasmijn achtige geur en nadat de koffieplant heeft gebloeid, nemen bessen de plaats in van de bloemen (de plant bevrucht zichzelf).

De koffiebessen bevatten twee zaden: twee groene koffiebonen, die beschermd zijn met een vruchtvlees laag en een hoornvlies. Wanneer de bes van buiten rood kleurt, is het tijd om te oogsten.

De bessen worden 1 tot 2 keer per jaar geoogst en met de hand geplukt. Zo worden alleen de rijpe bessen geplukt en blijft de kwaliteit hoog.

de oogst

Hoe vaak er per jaar wordt geoogst, hangt af van de regenval en de temperatuur. In de hoger gelegen gebieden en in gebieden met één regenseizoen (zoals Brazilië) bloeien de koffieplanten één keer per jaar. De planten dragen dus ook maar één keer per jaar nieuwe koffiebessen. Dit betekent niet dat de bessen ook in één keer worden geplukt.

Het oogsten kan wel een paar maanden duren, omdat men steeds alleen de rijpe rode bessen plukt. Er zijn ook gebieden die twee regenseizoenen per jaar hebben (zoals Costa Rica). Hier kan men twee keer oogsten. In warmere, nattere en lager gelegen gebieden kan de koffieplant wel 3 à 4 keer per jaar vruchten dragen. De opbrengst van een plant ligt tussen een kwart kilo en vier kilo per jaar. Hiervoor is vijf maal zoveel gewicht aan bessen nodig.

Niet iedere bes aan de koffieplant is op hetzelfde moment rijp. Aan één plant zitten dus zowel rijpe als onrijpe bessen. De bessen worden daarom met de hand geplukt: om ervoor te zorgen dat alleen de rijpe rode bessen worden verwerkt.

Koffiebonen van onrijpe bessen hebben een bittere smaak en te weinig aroma. Overrijpe bessen verspreiden een onaangename geur. Daarom is het van belang dat de bessen met de hand geselecteerd worden en dat de koffieplanten meerdere keren geoogst worden.  Deze methode is weliswaar zeer arbeidsintensief, maar levert wel de beste kwaliteit koffie op. Daarom gebruikt Brandmeesters alleen bonen die op deze wijze zijn geplukt.

koffieplantage-indonesie
Koffieplantage waar onze Sumatra Lintong vandaan komt.
Koffie-productie

de voorbewerking

Nadat de rijpe rode bessen met de hand zijn geplukt, wordt het vruchtvlees van de bessen verwijderd. Dit gebeurt op de plantages. Er bestaan drie verwerkingsmethodes: de droge, de natte en de halfdroge bewerking. In principe geeft de natte bewerking een betere kwaliteitsgarantie. Als echter bij de droge verwerking met grote zorgvuldigheid wordt gewerkt, levert deze methode ook uitstekende bonen. De halfdroge manier is een combinatie van de eerdergenoemde procedures.

de droge bewerking

De droge bewerking is de oudste methode en wordt veel toegepast in Brazilië en West-Afrika. De koffiebessen worden op terrassen gelegd en in de zon gedroogd. Tijdens het drogen dat zo’n twee tot drie weken duurt, worden de bessen dagelijks geharkt en gekeerd om ze allemaal gelijkmatig te laten drogen.

Als de bonen helemaal droog zijn, wordt het vruchtvlees, de hoornschil en het zilvervlies door een pelmachine verwijderd. Bij de droge bewerking bestaat de kans dat ook onrijpe of overrijpe bessen mee worden gedroogd. De selectie vindt daarom na het drogen plaats. Het is dus belangrijk dat er zeer zorgvuldig wordt gewerkt. Daarom koopt Brandmeesters alleen van gerenommeerde plantages, waar veel zorg aan de selectie wordt besteed.

Foto van: Christian Burri
Foto van: Juan Nino

de natte bewerking

In de natte bewerking worden de bessen eerst gewassen. Eventueel aanwezige overrijpe bessen blijven drijven en worden (samen met blaadjes en stukjes hout) afgeschept. De rijpe (rode) en onrijpe (groene) bessen zinken en worden verwerkt in een centrifugale pulpmachine. Omdat het zachte vruchtvlees door de centrifugaalkracht breekt, komen de rijpe bonen tevoorschijn en worden zo gescheiden van het zachte vruchtvlees. Deze pulp wordt samen met de groene bessen verwijderd.

Om het vruchtvlees helemaal te verwijderen ondergaan de bonen een gistingsproces in grote watertanks. Door dit proces krijgen gewassen koffiebonen hun karakteristieke fris-zure (ook wel genaamd: rinse) smaaknuance. Na de gisting worden de bonen goed gespoeld in schoon water en vervolgens in de zon of in speciale machines gedroogd. Als de bonen helemaal droog zijn, verwijdert een pelmachine de hoornschil en het zilvervlies. Ten slotte worden de bonen gesorteerd op kwaliteit. De natte bewerking is arbeidsintensiever en levert alleen rijpe bonen op. Dit geeft een betere kwaliteitsgarantie.

de halfdroge bewerking

De halfdroge bewerking is een combinatie tussen de natte en droge methode. Voor deze procedure wordt de buitenste laag van de koffiebes machinaal verwijdert waarna de bonen (omringt met een zacht zoet vruchtvlees) in de zon te drogen worden gelegd op de terrassen. Na het drogen wordt het vruchtvlees verwijdert. Deze methode wordt soms ook de “honey wash” genoemd omdat het vruchtvlees plakkerig aanvoelt.